Thỏa thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung
cấp của hàng hóa, cung ứng dịch vụ là một trong những hành vi
hạn chế cạnh tranh theo quy định tại khoản 02 Điều 8 Luật Cạnh tranh 2010. Thỏa thuận phân
chia thị trường có thể hiểu là “thỏa
thuận giữa các doanh nghiệp nhằm phân chia địa bàn, nguồn cung cấp đầu vào,
phân chia nhóm khách hàng nhằm hạn chế sự cạnh tranh lẫn nhau” (Trang 8,
Hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh - Sổ tay thỏa thuận cạnh tranh, Quyển 1,
Cục Quản Lý Cạnh Tranh).
Theo khoản 1 Điều 15 Nghị định 116/2005/NĐ-CP quy định
về hai hành vi thuộc nhóm hành vi thỏa thuận phân chia thị trường là thỏa thuận
phân chia thị trường tiêu thụ và thỏa thuận phân chia
nguồn cung cấp hàng hóa, dịch vụ. Theo đó, thỏa
thuận phân chia thị trường tiêu thụ là việc thống nhất về số lượng hàng hóa,
dịch vụ; địa điểm mua, bán hàng hóa, dịch vụ; nhóm khách hàng đối với mỗi bên
tham gia thỏa thuận. Thỏa thuận phân chia nguồn
cung cấp hàng hóa, dịch vụ là việc thống nhất việc phân chia thị trường nguyên
liệu, theo đó mỗi bên tham gia thỏa thuận chỉ được mua hàng hóa, dịch vụ từ một
hoặc một số nguồn cung cấp nhất định.
Biểu hiện của
nhóm thỏa thuận phân chia thị trường là trong một vùng thị trường đã thỏa thuận
sẽ chỉ có những doanh nghiệp đã tham gia thỏa thuận đảm nhận thực hiện hoạt
động kinh doanh và các doanh nghiệp đã tham gia thỏa thuận có cơ hội độc quyền
trong vùng thị trường đã thỏa thuận. Đây bị coi là hành vi nhằm hạn chế cạnh
tranh và bị kiểm soát do có thể gây ra nhiệu hệ quả nghiêm trọng. Thứ nhất, việc
phân chia vùng thị trường dẫn tới việc các doanh nghiệp tham gia thỏa thuận có
cơ hội “tung hoành” trên thị trường bằng những điều khoản bất lợi cho khách
hàng. Thứ hai, quyền lựa chọn của khách hàng bị hạn chế không phải do cơ cấu
vốn có của thị trường mà là kết quả của những toan tính mang tính chiến lược
của những doanh nghiệp đang hoạt động.
Vụ việc
thực tế: Năm 2005, cơ quan cạnh tranh Pháp đã tuyên phạt ba nhà cung cấp mạng di
động lớn nhất của Pháp là SFR, Orange và
Bouygues Télécom vì hai hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh:
(1) trong
suốt 6 năm từ 1997 đến 2003 ba công ty này đã trao đổi cho nhau về các thuê
bao mới và các thuê bao đã thôi không sử
dụng mạng của mình; và
(2) từ năm
2000-2002, ba công ty này đã thỏa thuận giữ nguyên thị phần (thực chất là phân
chia thị trường, hạn chế cạnh tranh lẫn nhau).
