Hỏi: Cách xác định quan hệ pháp luật tranh
chấp liên quan đến đất đai và thời hiệu, thẩm quyền giải quyết?
Trả lời:
Điều kiện tiên quyết nhất để giải quyết tranh chấp một
cách đúng đắn là xác định đúng quan hệ pháp luật tranh chấp, từ đó mới có cơ sở
lựa chọn áp dụng đúng pháp luật để giải quyết. Các quan hệ pháp luật tranh chấp
khác nhau thì pháp luật áp dụng để giải quyết tranh chấp cũng khác nhau và quy
định thời hiệu khởi kiện cũng khác nhau.
Ví dụ cùng là quan hệ được xác lập năm 1995, nếu chỉ
là tranh chấp đất thì chỉ áp dụng Luật Đất đai năm 1993, nếu là tranh chấp nhà
thì áp dụng Pháp lệnh Nhà ở năm 1991, nếu là tranh chấp thừa kế thì áp dụng
Pháp lệnh Thừa kế năm 1990.
Để xác định quan hệ pháp luật tranh chấp cần căn cứ
vào yêu cầu của đương sự như yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, yêu cầu phản tố
của bị đơn, yêu cầu độc lập của người có liên quan. Cụ thể như sau:
- Xác định là tranh chấp về quyền sử dụng đất nếu
như trên đất đó không có tài sản nào khác, hoặc có tài sản nhưng các bên không
có tranh chấp về tài sản đó.
- Xác định là tranh chấp về nhà ở nếu gắn liền với đất
đó là nhà ở và có tranh chấp về nhà ở.
- Xác định là tranh chấp về thừa kế nếu như việc xác
định quyền sử dụng đất đó trên cơ sở pháp luật về thừa kế.
- Xác định là quan hệ hôn nhân và gia đình nếu đất
tranh chấp có liên quan đên tài sản chung của vợ chồng .
- Xác định là các quan hệ pháp luật khác khi quyền sử
dụng đất gắn với các quan hệ đó, như là quan hệ góp vốn, đầu tư…
Dựa trên cơ sở xác định quan hệ pháp luật tranh chấp
để xác định thời hiệu khởi kiện. Nguyên tắc xác định thời hiệu khởi kiện là những
quan hệ pháp luật tranh chấp đã được quy định thời hiệu cụ thể thì áp dụng quy
định cụ thể chứ không áp dụng quy định chung.
Việc xác định đúng quan hệ pháp luật tranh chấp cũng
là cơ sở để xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Nếu chỉ là tranh chấp đất
thì áp dụng quy định tại Điều 203 Luật Đất đai 2013 để phân biệt thẩm quyền của
Tòa án nhân dân với Ủy ban nhân dân; nếu là tranh chấp thừa kế, tranh chấp tài
sản chung của vợ chồng thì thẩm quyền giải quyết là của Tòa án, việc xác định cấp
Tòa theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Lg. Võ Văn Tú
