Trung Tâm Lưu Ký Chứng Khoán

 1. Trung tâm lưu ký chứng khoán (TTLKCK)

  

Trung tâm lưu ký chứng khoán là nơi hỗ trợ xử lý các hoạt động sau giao dịch chứng khoán. Là pháp nhân thành lập và hoạt động theo mô hình của công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần theo quy định của luật chứng khoán. Việc thành lập, giải thể, chuyển đổi cơ cấu tổ chức, hình thức sở hữu của TTLKCK do Bộ trưởng Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính Phủ quyết định. 
TTLKCK hoạt động tuân thủ theo các quy định của Luật Chứng khoán và điều lệ của trung tâm đồng thời chịu sự giám sát của UBCKNN. Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) được thành lập và chính thức đi vào hoạt động ngày 01/05/2006 là tổ chức đăng ký chứng khoán của tất cả các công ty đại chúng.

2.  Chức năng Trung tâm lưu ký chứng khoán

Chức năng của TTLKCK là tổ chức giám sát hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Trong đó:

Đăng ký chứng khoán là việc TTLKCK quản lý và ghi nhận các thông tin về quyền sở hữu chứng khoán và các quyền khác của người sở hữu chứng khoán. 
Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán gồm: quyền bỏ phiếu, quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu và cổ tức trái phiếu bằng tiền, quyền nhận cổ tức bằng cổ phiếu, cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu phát hành thêm, quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi, quyền thay đổi tên, tách gộp cổ phiếu và các quyền khác theo quy định của pháp luật). 
Bù trừ và thanh toán là bước thực hiện cuối cùng để hoàn tất quá trình giao dịch chứng khoán. Để thực hiện bù trừ và thanh toán giao dịch, toàn bộ dữ liệu về kết quả giao dịch chứng khoán của các SGDCK được chuyển sang TTLKCK sau khi kết thúc phiên giao dịch. Việc bù trừ tiền thanh toán chứng khoán được thực hiện cho từng thành viên theo từng thị trường. Đối với giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, trái phiếu công ty niêm yết và đăng ký giao dịch trên các SGDCK, tiền thanh toán giao dịch của thành viên sẽ được chuyển giao trên cơ sở TTLKCK bù trừ giữa số tiền được nhận và số tiền phải trả cho các giao dịch có cùng thời gian, phương thức thanh toán tại các Sở Giao dịch chứng khoán.

3. Quyền và nghĩa vụ của TTLKCK

Quyền và nghĩa vụ của TTLKCK. Theo Điều 45 Luật Chứng khoán 2010, TTLKCK có các quyền cơ bản sau: 
- Ban hành quy chế đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán sau khi được UBCKNN chấp thuận; 
- Chấp thuận hủy bỏ tư cách thành viên lưu ký đồng thời giám sát việc tuân thủ quy định của thành viên theo quy chế của TTLKCK; 
- Cung cấp dịch vụ đăng ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán và dịch vụ khác có liên quan theo yêu cầu; 
- Thu phí theo quy định của Bộ Tài chính. Bên cạnh đó, nghĩa vụ của TTLKCK gồm: bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho các hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán; 
- Xây dựng quy trình hoạt động và quản lý rủi ro cho từng nghiệp vụ; quản lý tách biệt tài sản của khách hàng; 
- Bồi thường thiệt hại cho khách hàng trong trường hợp không thực hiện nghĩa vụ gây thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của khách hàng; 
- Hoạt động vì lợi ích hợp pháp của người gửi chứng khoán hoặc người sở hữu chứng khoán. Phải có biện pháp bảo vệ cơ sở dữ liệu và lưu giữ các chứng từ gốc, trích lập quỹ phòng ngừa rủi ro nghiệp vụ; 
- Cung cấp thông tin; thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán, thống kê, nghĩa vụ tài chính và thực hiện chế độ báo cáo; 
- Chịu trách nhiệm về hoạt động lưu ký, thanh toán tại trụ sở chính, chi nhánh đã đăng ký hoạt động lưu ký.

Một số quy định luật hạn chế đối với TTLKCK. TTLKCK hoặc thành viên lưu ký là không được sử dụng chứng khoán của khác hàng gửi tại TTLKCK  hoặc tại  thành viên lưu ký để thanh toán các khoản nợ của TTLKCK hoặc thành viên lưu ký TTLKCK và thành viên có trách nhiệm bảo mật các thông tin liên quan đến sở hữu chứng khoán  của khách hàng, từ chối việc điều tra, phong tỏa, cầm giữ, trích chuyển tài sản của khách hàng mà không có sự đồng ý của khách hàng^.